Ўзбекистоннинг ЖСТ бўйича махсус вакили Азизбек Урунов АҚШ президенти эълон қилган қарийб 160 та давлатга нисбатан импорт божлари фонида Жаҳон савдо ташкилотининг келгуси тақдири ва Ўзбекистон иқтисодиётидаги экспортнинг ўрни хусусида турли гаплар тарқалаётганига ўз муносабатини билдирди.

Махсус вакилнинг таъкидлашича, АҚШ томонидан ЖСТ доирасида йўл қўйилган божлардан баландроқ божларни бир томонлама киритилиши кўп томонлама савдо тизими қоидаларини қўпол равишда бузиш ҳисобланади. Шу билан бирга, АҚШ ушбу божларни ЖСТнинг айрим аъзолари – йирик экспортер мамлакатларга жавоб чораси сифатида киритганлигини таъкидлайди (АҚШнинг фикрича, кўпгина мамлакатлар ЖСТ қоидасига зид равишда турли ҳил нотариф ва субсидия чоралари орқали адолатли савдо тизимини инқирозга олиб келган, ЖСТ доирасида ислоҳотлар ва олдинга илдамлаш кун тартибида умуман келишув мавжуд эмас, – А.У.).

«Бугунги кунда, АҚШга Ўзбекистон экспортининг деярли 1 фоизи тўғри келади. Мис экспорти мисолида кўрсак ҳам, ушбу хомашё асосан Евроосиё ҳудудидаги мамлакатларга (Туркия, Хитой ва ҳакозо) йўналтирилади. Агар мисни қазиб олиш сезиларли ошган тақдирда ҳам, бугунги кунда 1$ экспорт мавжуд бўлмаган БААнинг иккита йирик ишлаб чиқарувчиси эҳтиёжининг ўзи 300 минг тоннадан ошади. Бизнинг манфаатимиз мисни хомашё сифатида сотиш эмас, балки мамлакат ичкарисида қўшилган қиймат яратиш (шу сабабдан жорий йилнинг 14 март куни Давлат раҳбари фармони билан мис экспортига 10 фоиз бож киритилди, – А.У.).

Шунингдек, АҚШ киритган божларда Ўзбекистон қиёсий устунликка эга тармоқлар, хусусан тўқимачилик ва кийим-кечак ишлаб чиқаришни ривожланишига имконият кўриш мумкин. Чунки, асосий глобал ишлаб чиқарувчиларга Ўзбекистонга нисбатан сезиларли ҳисобда баландроқ божлар киритилмоқда, жумладан Ҳитойга – 34 фоиз, Вьетнам – 46 фоиз, Таиланд – 36 фоиз, Ҳиндистон – 26 фоиз, Бангладеш – 37 фоиз, Покистон – 29 фоиз. Бу ўз навбатида, янги инвестиция ва экспорт кенгайиши учун яхши имконият.

Бундан ташқари, глобал савдо тизимида АҚШнинг улуши сезиларли (8,5 фоиз) бўлса ҳам қолган 90 фоизга эга мамлакатлар ЖСТга содиқ.

АҚШ ёндашуви ҳам ЖСТни инқирозга олиб келиш эмас, балки ўз таъсир доираси орқали ислоҳ қилишга ундаш», – дейди Азизбек Урунов.

ЖСТ бўйича Ўзбекистонинг махсус вакили юқоридагилардан ҳулоса чиқариб, «ҳар бир муаммо янги имконият яратиши, шундан оқилона фойдаланиш эса асосий вазифа эканлиги»ни таъкидлайди.

Мавзуга доир: АҚШ жорий қилган импорт божининг Ўзбекистонга таъсири таҳлил қилинди

Эслатиб ўтамиз, жорий йил 2 апрель куни АҚШ ҳукумати «Америка - биринчи навбатда» тамойили асосида янги ташқи савдо концепцияси ижросига қаратилган амалий қадамлар сифатида деярли 160 та мамлакатларга импорт божларини жорий этишини эълон қилган эди. 

Бунда импорт божлари 3 та тоифага ажратилган:

1. АҚШ савдо балансида профицитга эга мамлакатлардан (100 дан ортиқ, шу жумладан Ўзбекистон ҳам) импортга қўшимча 10 фоиз импорт божи ўрнатилган.
2. АҚШ ташқи савдо балансида йирик дефицит мавжуд мамлакатлар (57 та мамлакат) билан турли оширилган ставкаларда (10 фоиздан баландроқ) божлар ўрнатилган.
3. АҚШ иқтисодиётида муҳим деб топилган маҳсулотлар (автомобиль, унинг эҳтиёт қисмлари, пўлат ва алюмин) импорти учун алоҳида оширилган божлар.