Turkiya - bag‘ri keng mamlakat. Bu yerda fuqarolari uzoq yillar yashamayotgan davlatning o‘zi yo‘q hisobi. Turk xalqi bilan tariximiz, tilimiz, qadriyatlarimiz mushtarak bo‘lgani uchun Turkiyadagi o‘zbek mehnat muhojirlari, u yerda o‘zlarini bemalolroq his qilishlarini ta’kidlashadi. Turkiyada, shuningdek, kelin, ilm muxlisi, tadbirkor sifatida ham o‘z o‘rni bo‘lgan, ta’bir joiz bo‘lsa, ikki xalq o‘rtasida ko‘prik bo‘lgulik yurtdoshlarimiz kam emas. Bugun ularni suhbatga chorladik.

«Tarbiyamiz bilan ajralib turamiz»

Sitora Alixonzoda Azizova, jurnalist, tarjimon:

— Turkiyaga kelganimda to‘rt yildan oshdi.

Odatda, vaqt o‘tgan sari inson har qanday holatga ko‘nikib borishi tabiiy. Shu jumladan, Vatandan yiroqda yashashga ham... Ammo ba’zi tuyg‘ular o‘zgarmas, aksincha, ular borgan sari kuchayib boraverar ekan. Masalan, sog‘inch...

Vatan sog‘inchi! Ya’ni, qancha kun o‘tsa o‘tsin, naqadar ko‘niksang ko‘nik, musofirlikdagi hayotingdan nechog‘lik mamnun bo‘lsang bo‘l, ammo ko‘nglingni bir cheti hamisha huvillab turgandek bo‘laveradi. Bu bo‘shliq aslo to‘lmaydi.

Vataningga oid nimaki bo‘lsa, kimki bo‘lsa, ularga muhabbating, hasrating ortib boraveradi. Ular bilan bog‘liq xotiralaring esa aslo eskirmaydi. Balki jonlanaveradi...

Boshqa davlatda yashash, ayniqsa, kelin bo‘lish o‘zini millatidan ayro sanamaydigan, o‘zligini unutmaydigan bir odamga biroz mas’uliyat yuklashi bor gap. Chunki orqangdan sening ismingni emas, ko‘p hollarda millating nomini tilga olishadi. Masalan, o‘zbek kelin, rus kelin, suriyalik kelin va hokazo.

Shu bois ham o‘zbek qizi, o‘z millatingning bir vakili sifatida ham doim o‘zingni nazoratda tutishingga to‘g‘ri keladi.

Hech esimdan chiqmaydi, bu yerda turmush qurganimdan keyin ilk marta turmush o‘rtog‘im oilasida katta ma’rakaga borganimda, u yerdagilar juda qiziqish bilan meni kuzatgan edi. Yetmish yoshlardan oshgan bir onaxon ketar chog‘ida «Qanday ota-ona ekan ular, bu zamonda qiziga shunaqa tarbiya bera olgan!» degan edi.

Balki o‘zbekona samimiy muomalam, o‘zimni tutishim u keksa onaxonni hayron qoldirgandir. Har holda, biz baribiram tarbiyamiz, ayniqsa, kattalarga hurmat ko‘rsatishimiz bilan ajralib turamiz. Bu yerda esa bunday munosabatni, afsuski, har doim ham uchratmaysiz. Qolaversa, samimiylik bu yerda nodir tuyg‘u...

Farzandlarimni ham imkon qadar o‘zligimizdan uzoqlashmagan holda tarbiya qilishga urinaman.

Ayniqsa, o‘n yoshli o‘g‘limga doim «Sen ikki millatga o‘rnak bo‘la oladigan inson bo‘lishing kerak» deyman. U O‘zbekistonda tug‘ilgan. Olti yashar paytida Turkiyaga kelganmiz. U bilan eng yaxshi ko‘rgan mashg‘ulotimiz Vatanimiz haqida suhbatlashish. U yerda o‘tkazgan kunlarimizni xotirlash, yaqinlarimizni eslash... Ammo har doim ham bunga imkonim bo‘lmaydi. Ikki nafar kichik yoshdagi farzandlarim ko‘proq vaqtimni olib qo‘yishadi.

O‘g‘lim mahallada ham, maktabda ham juda namunali bola. Orqasidan maqtovlar eshitganimda ham ona, ham bir o‘zbekistonlik sifatida g‘ururlanaman. Chunki ular menga o‘g‘lim haqida yaxshi gaplar aytib, minnatdorlik, tashakkur izhor etganida albatta, o‘zbekligimizni eslab o‘tishadi...

Turkiyada yashashning, bir ziyoli inson sifatida o‘zim uchun kashf etgan katta ijobiy tarafi — bu yerda o‘qish-o‘rganish uchun katta hajmda manbalar mavjudligidir. Istagan turdagi adabiyotni topish imkoni bor. Va men ana shu imkoniyatdan mumkin qadar, ham o‘zim, ham farzandlarim uchun foydalanishga harakat qilaman.

Yaqindan boshlab, O‘zbekistondagi bir nechta nashriyotlar bilan hamkorlikda turk tilidagi adabiyotlarni o‘zbekchaga o‘girishni boshladim. Albatta, farzandlarimdan ortib, hozircha bu ishga o‘zimni to‘liq bag‘ishlay olganim yo‘q. Ammo kelgusida bu borada katta, salmoqli ishlar, tarjimalar qilish niyatim bor.

Turk nashriyotlari bizdan ancha ilgarida va ularda janrlar xilma xilligi keng. Istagan janrda o‘zingizni qiziqtirgan mavzuda bir adabiyot topib o‘qib, bilim, dunyoqarashingizni oshirishingiz mumkin.

Kitobxonlik darajasi ham bu yerda bizga qaraganda nisbatan yuqori. Chunki aksariyat turk oilalarida, bolalar tug‘ilishi bilan kitobga, o‘qish-o‘rgatishga qiziqtirib boriladi. Bolalar adabiyoti ham juda keng qamrovli va rang-barang. Bolalar bog‘chasi va maktablarda ham darslarda mutolaaga e’tibor, diqqat qaratishadi.

Masalan, 3 yarim yoshli qizim boradigan bog‘chada haftada ikki kun mutolaa kuniga ajratilgan. Har ikki kunda bola uyidan o‘zi yoqtirgan kitobni olib boradi, tarbiyachi ularni o‘qib beradi, bolalar taassurotlarini bo‘lishadi. O‘g‘limning maktabida ham shunday, har kun bitta yangi kitob o‘qib kelgan o‘quvchiga kunlik qo‘shimcha ball beriladi. O‘g‘lim sinfida eng yuqori ball bilan hozircha oldinda ketmoqda...

Turkiyaning tabiati go‘zal, insonlari ham chiroyli, ammo biroz sovuqdek tuyuladi menga.

O‘zi turklar biroz sovuqqon, ammo hassos millat. Ba’zi o‘rinlarda ularning boshiga tushgan g‘am, fojiani sovuqqonlarcha, tezda ko‘nikib qabullanishiga hayron qolaman. Ammo ba’zi mavzularda o‘ta ta’sirchan va uyg‘oq.

Biznikilar esa biroz loqayd, behafsala ekaninini aytmasa, qandaydir istarali, mehrli, samimiy insonlar...

Begona mamlakatga ko‘nikib, tez moslashib ketishimda turmush o‘rtog‘imni katta hissasi bor. Xo‘jayinim oilaparvar, o‘ta mas’uliyali. Ayniqsa, ota sifatida!

Masalan, bu kecha qizim isitmalab chiqdi. Turmush o‘rtog‘im «sen kichkinaga qara, yetar» deb ertalabgacha qizimni boshida o‘tirib chiqdi. Kichkina o‘g‘ilchamning ham bir-ikki kun tobi bo‘lmay, injiqlanib qolgandi. Shunga ikkita bolaga qarash seni charchatadi, deb o‘ziga mas’uliyatni oldi. Qizimning dorisini berib, och qolsa ovqatini yediribdi. Ora-sira xabar olib turdim. Albatta, men ham uxlaganim yo‘q. Ertalabga yaqin ko‘zim ilinibdi, isitmasi tushmayverganiga dadasi meni ham bezovta qilmay, qizimni shifoxona olib ketibdi...

Umuman, har taraflama menga yordam berib, dastaklaydi. Uyda o‘tiribsan, bu ishlar sening vazifang demaydi. Ovqatga ham, uy yumushlariga ham qarashadi.

Men ish bilan komyuter boshiga o‘tirgudek bo‘lsam, bolalar xalal bermasin deb boshqa xonada o‘ynatib o‘tiradi.

Har bir oilada bo‘lganidek bizda ham ba’zan tortishuvlar bo‘lib turadi. Lekin men o‘zbekona tarbiya ko‘rgan bir ayol sifatida oilada erkak kishining rahbar ekanini, ustunligini unutmayman. Turmush o‘rtog‘im buni biladi va o‘zining tanlovidan kezi kelsa, g‘ururlanib qo‘yadi.

O‘z o‘rnida u ham mening bu elda bir musofir, ko‘ngli yarim ekanimni yodidan chiqmarmaydi va ko‘pincha menga yon bosadi, ayaydi, ko‘nglimga qaraydi.

«Turkiyada fan doktori bo‘ldim, ilmiy ishim o‘zbek arbobi haqida»

Feruza Izzat, Antaliya bilim universiteti o‘qituvchisi, tarix fanlari doktori:

— Bolalarim bilan Turkiyaga kelganimizga ham 11 yil bo‘libdi. O‘shanda bolalarim maktab yoshida edi. Ikki qizim va o‘g‘lim avvaliga maktabda ta’lim olishdi. Mana hozir universitetning magistraturasida tahsil olishyapti.

Ularga qiziqibmi yoki ichingda yashirinib turgan kuch yuzaga chiqadigan vaqti kelganidanmi, men ham magistraturaga o‘qishga kirdim. Turkiya menga qanaqadir yangi imkoniyatlar taqdim qilgani bor gap. Tarix sohasiga juda ham qiziqardim. Magistraturada tarix sohasida yaxshi bir ustoz rahbarligida Alixonto‘ra Sog‘uniy hayotini tadqiq qildim va ularni nafaqat siyosatchi sifatida, balki adib, tabib sifatida ham serqirra faoliyatini yoritishga kirishdim.

Magistraturani tugatib doktoranturada ham o‘qishni davom ettirdim. Doktoranturada O‘zbekistonning boshida 24 yil bo‘lgan, O‘zbekiston kompartiyasi birinchi sekrektari Sharof Rashidov hayoti va faoliyatini ilmiy ishimning bosh mavzusi sifatida o‘rganadigan bo‘ldim. Bu shaxsga turli qarashlar hamon aytiladi. Rashidov kimlar uchun qahramon, ayni vaqtda uni Moskvaning sodiq odami, o‘zbekning dushmani deydiganlar ham bor. Paxta ishini Rashidovga bog‘laganlar, Orol fojiasini Rashidovdan ko‘rganlar men uchun qiziq bo‘ldi. Bu odamga qanday xolis baho bersa bo‘ladi degan maqsadda ishga kirishdim. Shu yilning boshida doktorantura ishimni himoya qildim va PhD sohibi bo‘ldim.

Turkiya ish faoliyatimda ham katta imkoniyatlarni taqdim etdi. O‘zbekistonda ham bir muddat o‘qituvchi bo‘lganman. Lekin, ustoz sifatida to‘plagan tajribalarimning asosiy qismi Turkiyada o‘tgan darslarim bilan bog‘liq bo‘ldi. 7 yil oldin boshlang‘ich maktabda, kichkina bolalarga dars berish bilan boshlangan sarguzashtim desam bo‘ladi, bugunga kelib Antaliya universitetida talabalarga dars berish bilan davom etmoqda. Bu jarayon oson kechmadi. Chunki O‘zbekistondagi ta’lim tajribam bilan bu yerdagi o‘qituvchiga qo‘yilgan talab juda ham farqli edi. Ayniqsa, kichkina bolalarga dars berish oson bo‘lmadi. Katta qiyinchiliklarga duch kelganman. Lekin, o‘sha qiyinchiliklar hozirgi darajamga olib keldi, desam xato bo‘lmaydi.

Bu yerda «o‘zbekman» deb aytganimda ko‘pchilik turklar «ha, o‘zbekistonliklarni bilamiz, bizning uyimizda ishlashadi, bizlarning ham xizmatchimiz bor» deyishadi. Yoki qaysidir qarindoshinikida o‘zbek ishlayotganini aytishadi. Ko‘cha-kuyda, yuzimdan bilishadi, qayerliksan deb so‘rashganda, o‘zbekistonlikman desam, «Ha, ishlagani kelganmisan?» deb qora mehnatni nazarda tutishadi. Bu meni biroz xafa qiladi. Lekin, o‘zbeklarni faqat qora mehnatchi deb tanishlaridan men uyalmayman. Chunki, haqiqatan ham, O‘zbekistondan kelib, peshana teri bilan halol mehnat qilib oila boqayotgan, bu yerdan turib O‘zbekistonga pul jo‘natayotgan odamlar ko‘p. Turkiya uchun ham qiyin bo‘lgan hozirgi iqtisodiy sharoitda, inflyasiya misli ko‘rilmagan darajada o‘sib borayotgan bir vaqtda, hanuz bizdan kelib ishlovchilar ko‘p. Men umid qilamanki, bir kunlar kelib o‘zimizda iqtisodiy sharoit yaxshilanib bu yerga faqatgina qora mehnat uchun keladiganlar hozirgidek ko‘p bo‘lmaydi.

Shu bilan birga, bu yerga o‘qishga kelgan, o‘qishdan keyin ilmiy bir mavqei bilan tanilayotgan o‘zbeklarimiz ko‘p. Shuningdek, tijorat, mehmonxona, gastronomiya biznesi bilan shug‘ullanayotgan o‘zbeklarimiz ham kam emas. Bu meni quvontiradi albatta. O‘zim ta’lim sohasida ishlayotganim uchun bilganim, yoshlarimiz orasida Turkiya oliy o‘quv yurtlarida o‘qishga qiziqish yildan yilga oshib borayapti. Boshqa yo‘nalishlarni bilmadimu, ingliz tilidan dars beraman, o‘zim guvohman, bizning yoshlarimiz xorijiy tillarni o‘rganishda anchayin salohiyatli. Universitetimizga ingliz tilini juda yaxshi bilgan talabalar keladi. Masalan, Qozog‘iston, Qirg‘iziston yoki bizga qo‘shni bo‘lgan boshqa davlatlardan kelgan yoshlar bilan solishtirsak, O‘zbekistondan kelayotgan talabalar til borasida ancha puxta bilimga ega.

O‘qituvchilik faoliyatim bilan birgalikda tarixdan tadqiqotlarim ham davom etayapti. Hozir PhDni qo‘lga kiritganimga qaramasdan yana har xil tadqiqotlar bilan mashg‘ulman. Bir nechta maqolalarim kitob va jurnallarda chiqdi. Shu bilan birga, turk xalqi an’analari bilan bog‘liq videolavhalarni tasvirga tushirib, o‘zimning yutub sahifamga qo‘yib borayapman. Telegramdagi «Kechinmalar daftari» kanalimda o‘ziga xos obunachilarim bilan bahs-munozara qilib turamiz. Boshqa ijtimoiy tarmoqlarda ham mumkin qadar qatnashishga harakat qilaman. Bu mamlakatda gitara chalishni o‘rgandim. Gitara chalib qo‘shiq kuylaganimda ruhim yengil tortadi. Hayitlarda, bayramlarda o‘zbekistonlik do‘st-dugonalar bilan jam bo‘lib turamiz. Hamma ona kabi farzandlarim uchun ham vaqt ajratishni burchim deb bilaman. Bir yil o‘tar-o‘tmas O‘zbekistonni sog‘inib-sog‘inib Vatanga otlanaman. Ammo, bir necha haftada Turkiyani ham sog‘ina boshlayman...

«Faqat dorisiz mahsulotlar yetishtiramiz»

Shahnoza Safarova, Antaliyadagi tog‘ yon bag‘ri hududidagi ekologik turizmga ixtisoslashayotgan fermer xo‘jaligi boshlig‘i:

— Men Antaliyaga qo‘limda bitta sumka bilan kelganman. Shukur, bugun katta bir fermaning egasiman. Fermamiz shundoqqina tog‘ yon bag‘rida joylashgan, atrofi o‘rmonlar bilan qoplangan. Yaqin o‘rtada qo‘shnilar ham yo‘q. Lekin, buzilmagan, toptalmagan, bor-butunligicha tabiat bor. Men bu yerni sotib olganimda, bungacha undan hech kim foydalanmagan edi. Hammasini noldan boshlash qanchalik qiyin bo‘lmasin, yer bo‘sh turganidan yaxshilikni izladim. Ya’ni, ekin ekilmagan yerda kimyoviy dorilar sepilmagani, zaharlanmagani ayni muddao edi. Katta maydonni obod qilib turgan suvimiz yer ostidan chiqadi. Bizdan 100 metrcha masofada esa tog‘dan tushadigan daryo oqadi. Sharshara ham uzoq emas. Bunday joyda dorisiz yetishtirilgan meva-sabzavotlar ham, boqilayotgan qo‘y-echki, parrandalar ham tabiiylik bilan uyg‘unlashadi.

Fermer xo‘jaligimizda mahsulot yetishtirilishi bilan birga ekologik turizm yo‘nalishiga ham e’tibor qaratayapmiz. Hududda mehmonlar uchun sharoit yaratdik va buni turli kanallar orqali e’lon qildik. Endi ko‘klamdan kech kuzgacha bo‘lgan vaqtlarda bola-chaqasi bilan ataylab keladigan oilalar, davradoshlar bor. Tabiat qo‘ynida dam olishadi. Bu yerdagi meva va sabzavotlarni o‘zlari terib olishlari mumkin. Buning gashti boshqacha-da. Bizda anjir bor, tarvuz bor, behilarimiz bu yil serhosil bo‘ldi. Mana shu yil O‘zbekistondan olib kelingan qovoq urug‘larini hududimizdan tashqarida, toshloq joylarga bo‘lsa ham qadab chiqqandik, hosil yaxshi bo‘ldi.

Tabiiy mahsulotlardan o‘zlari ovqat pishirishlari yoki ko‘ngillari tilagan taomga buyurtma berishlari mumkin. Bizdan ko‘proq xuddi o‘zimizdagi kabi ko‘k somsa, ismaloq, bichak va o‘zbek palovini so‘rashadi.

Lekin asosiy ishimiz xo‘jalikni yuritish. Maydonimiz katta, qo‘y-echki va parrandalarimiz yetarlicha. Yerda ham ishlaymiz. Hududni toza va chiroyli saqlashga ham ahamiyat berish kerak. Xullas, buncha ishni ahil jamoam bilan birgalikda bajaramiz.

Qish kirishi bu ish kamaydi degani emas.

Turkiyada Yangi yil O‘zbekistondagi kabi keng nishonlamasa ham Antaliyada rusiyzabonlar, Yevropa ta’sirida bo‘lgan insonlar kam emas. Yangi yil oldidan tabiiy yem bilan boqilgan va yangitdan so‘yilgan tovuq, xo‘roz, g‘oz, o‘rdak, bedana, quyon go‘shti uchun buyurtma olishimiz haqida e’lon berdik. Hatto bayramni nishonlamaydiganlar ham shu bahonada turli mahsulotlarni so‘rab aloqaga chiqishdi.

Rejamiz bo‘yicha, 28, 29 dekabrda buyurtmalarni yetkazib bo‘lishimiz kerak edi. Lekin, ulugarmadik, 30 dekabr uchun ham ish qoldi.

Mahsulotni yangiligicha yetkazish uchun oqshomdan ishni boshlaymiz. Parrandani so‘yish, tozalash, taroziga tortish va qadoqlash ishlari yarim tungacha davom etadi. Antaliya bo‘yicha yetkazib berish bepul. Yangi so‘yilgan go‘shtni o‘zim mashinada har bir buyurtmachi uyiga olib borib beraman. Rulda tetik va bexavotir yetib borishim uchun ham vaqtida dam olish muhim. Mashinani o‘zim boshqaraman. Tog‘ hududidan shahargacha yo‘l yaqin emas.

Sotilgan parranda gushtidan tushgan puldan yem qarzlariga to‘laymiz. Qolganiga parrandalar uchun yana yem olamiz. Shundan keyin hozircha boshqa buyurtma olmay turamiz. Chunki, juda charchadim. Lekin, ruhim tetik. Mahsulotni qabul qilib olayotgan insonlar chehrasidagi mamnuniyat ko‘zingda muhrlanib qolaveradi...

Ish orasida ijtimoiy tarmoqlar uchun videolavhalar ham tayyorlayman. Bu faqat ishimizni targ‘ib qilish uchun, xolos. Masalan, taroziga qo‘yilgan quyon go‘shtini tasvirga turishayotib uning shifobaxsh xususiyatlarini aytaman. Quyon go‘shti parhez taomlar uchun kerak, allergiya bermaydi. Navbatdagi quyon 2 kilo 160 gramm, ichki a’zolari bilan qo‘shib beriladi. G‘oz esa 5 kg 140 gramm chiqqanini ko‘rsatamiz. Ichiga ta’bga ko‘ra masalliqlar joylashtirish uchun faqat qorin tomonidan kesiladi. Yurak, oshqozoni va jigari birga beriladi. Moyi ham qimmat va foydali. Moyidan tabiiy krem sifatida ham foydalaniladi.

Xullas, biz hech bir kimyoviy dorilarsiz boqilgan o‘rdak, bedana, xo‘roz, hatto tuyaqushning go‘shtini ham yetishtiramiz. Tuxumlar ham sotiladi. Uch kunda to‘plangan tuxum 100 tadan oshibdi. Qizig‘i, tuxumlar pushti, moviy, och yashil, to‘q yashil ranglarda ham bo‘ladi. Tuxumlarni buyurtmachilar iste’mol uchun ham, inkubator orqali parranda olish uchun ham xarid qilishadi. Har 50 dona tuxumga 5-10 dona tuxumni qo‘shib beramiz. Darvoqe, ana shu tuxumlarni tuqqan parrandalarni o‘zimiz ham inkubator orqali ochtirganmiz.

Shaharda tug‘ilib ulg‘aygan o‘zbek qizi Shahnozani antaliyaliklarning Shexnaz qizi qilib tanitgan fermamni yaxshi ko‘raman. Bu yerda men nafaqat ishlayman. Balki, bepoyon va tiniq osmon, daryo ustida jilvalangan yomg‘ir raqsi, boshqa yerlarda ko‘rish mumkin bo‘lmagan tabiat go‘zalliklariga boqib yayrayman, toza havodan simirib-simirib nafas olaman.

«O‘zbekistonning obro‘sini yanada yuksaltirish mumkin»

Fazliddin Madiyev, Anqara HBV universtiti doktoranti:

- Turkiyaga 2020 yil magistraturada o‘qish maqsadida kelganman. Ayni paytda Anqarada doktoranturada o‘qiyapman.

Kundalik hayotim asosan o‘qish va oila tashvishi bilan o‘tadi. Faoliyatim (soham) xalqaro munosabatlarga oid bo‘lgani uchun dunyo siyosati va munosabatlari haqida intervyular beraman, tahliliy maqolalar yozaman. Qiyinchiliklar bo‘lib turadi. Bu yangi kelgan odamlar uchun anchayin yengib o‘tish qiyin bo‘lgan holat. Lekin menda chet el tajribasi ko‘p bo‘lgani uchun bu borada o‘zimni noqulay sezmayman.

Albatta, ish faoliyatimni O‘zbekistonda ham olib borishim mumkin edi. Lekin, O‘zbekistondagi shart-sharoitga o‘rganmaganlarga moslashish sizni juda ung‘aysiz qilib qo‘yadi. Turkiyaning afzalligini bu yerga kelganlar o‘zining moslashuvchanligiga qarab xulosa qiladi. Moslasholmay qaytib ketadiganlar ham yo‘q emas. Shaxsan men uchun Turkiyadagi ochiqlik va erkinlik yoqadi. Jiddiy harakat qilsangiz, Turkiyada o‘zingiz uchun yo‘l topish imkoni bor.

O‘zbeklarga nisbatan kayfiyat doim yaxshi bo‘lgan (lekin guruch kurmaksiz bo‘lmaganidek, ikkala tomondan ham podani bulg‘ab turadiganlar doim topiladi). Men shaxsan o‘zbekligimdan doim g‘ururlanaman, negaki, bu yerda tanishgan kishilarim mening qayerdan ekanligimni bilgach «ota tuproqlarimizdan ekansan, tabarruk joylardan ekansan» deyishadi. Masalan, Anqarada O‘zbekiston, Samarqand, Buxora, Xorazm deganimda ularning ko‘zida va yuzida u yerlarga borish istagi, havasini tezda sezasiz.

Turkiyada O‘zbekiston deganingizda (ayniqsa, akademik sathda bo‘lganlarda) borishni sog‘inish hissini ko‘rishingiz mumkin. Bir marta borganlar esa u yerda ko‘rganlarini doim havas bilan boshqalarga hikoya qilib berishlarini kuzataman. Lekin, shuningdek, siyosiy va iqtisodiy atmosferani yaxshi tushunadiganlar bu yerda eshitgan hikoyalariga ishonib borib, havaslari suvga tushib qaytib kelganlari ham yo‘q emas. Turkiyaliklar (o‘rta va katta yoshdagilar) u yerga nostalgiya uchun boradiganlar ham yo‘q emas, chunki, ular O‘zbekistonda o‘zlarining 1960-1970 yillardagi Turkiyasini ko‘rishadi. Bolaliklarini yashagandek bo‘lishadi.

Turkiyada O‘zbekiston va o‘zbeklardan norozilar juda kam. Hatto yo‘q desa ham bo‘ladi. Turkiyada O‘zbekistonning obro‘sini ko‘tarish O‘zbekistondagi vaziyatga bog‘liq, yana ham to‘g‘rirog‘i O‘zbekiston hukumati o‘z davlatining aholisini qanchalik qo‘llab-quvvatlasa, tashqi dunyoda ham bu shunchalik bilinadi. Nafaqat Turkiyada butun dunyoda O‘zbekiston va o‘zbekistonliklar nomining havas bilan tilga olinishi hamda yuksalishi uchun o‘zining yashayotgan davlatida qadr topishlari, sifatli ta’lim olishlari, davlat va jamiyat orasida uzviy bog‘lanishni his qilishlari va buni bir qadriyat sifatida ko‘rish ko‘nikmasi hosil bo‘lishi kerak.

Bundan tashqari, O‘zbekiston davlati Turkiyada yashayotgan, o‘qiyotgan va ishlayotgan aholisi uchun ishonchli yordam va ko‘mak markazlari ochib, ularga huquqiy hamda amaliy yordam bera olishi kerak. Bu faqat kuchli vatandoshlik hissi va o‘zaro ishonch bilan amalga oshadigan ish. Turkiyada O‘zbekistonga salbiy qarash yo‘q, shundan foydalangan holda, o‘zbek san’ati, adabiyoti, tarixi, madaniyati, gastranomiya va eng asosiysi ta’lim-tarbiyasi (axloq-odob) negizidagi yumshoq kuchdan foydalanishi, buning konsepsiyasini ishlab chiqqan holda amaliy ishlarga o‘tishi kerak deb hisoblayman.