Joriy yil 3-aprel kuni AQSh prezidenti Donald Tramp 183 davlat, jumladan, O‘zbekiston uchun 10 foizdan 50 foizgacha bo‘lgan import bojlarini joriy qildi.

Iqtisodchi Mirkomil Xolboyev Qo‘shma Shtatlarning O‘zbekiston uchun joriy qilgan 10 foizlik boji iqtisodiyotga qanday ta’sir qilishini tahlil qildi.

Unga ko‘ra, 2024-yilda O‘zbekistonning AQSh bilan tashqi savdo aylanmasi 882 mln dollarni tashkil etib, 2023-yilga nisbatan 15,2 foizga oshgan. Bunda, AQSh ga eksport 314,7 mln dollar,  import esa 564,3 mln dollarni tashkil etgan. Bunda AQShga eksport umumiy eksportning 1,2 foiz ulushiga teng bo‘lgan.

Bundan tashqari, eksportning asosiy qismi xizmatlar eksporti hisoblanadi. Xususan, 2024 yilda tovarlar eksporti 44,4 mln dollarni tashkil etgan. Ya’ni AQShga eksportning 86 foizi xizmatlar eksporti hisobiga shakllangan. Xizmatlar eksporti esa bojga tortilmaydi. Boshqacha aytganda,  eksportning 86 foizi kecha e’lon qilingan tariflardan tashqarida. Qolgan 14 foiz eksport esa qo‘shimcha tariflarga tortiladi.

«Tovarlar eksportining asosiy qismi ochiqlanmagan tovarlar (bojxona kodi 9999) – 7,9 mln dollar,  qimmatbaho metall (7112) - 6,6 mln dollar, alyuminiy  – 6,6 mln dollar kabi  tovarlarga to‘g‘ri keladi.

Umuman olganda, tariflarning  mamlakatimizga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’siri judayam kichik. Chunki birinchidan, AQSh eksportimizda yirik savdo hamkorimiz hisoblanmaydi. Ikkinchidan, joriy qilingan bojlar eksport tovarlarimizning asosiy qismiga ta’sir qilmaydi», – deb yozadi iqtisodchi. 

Mirkomil Xolboyevga ko‘ra, shunga qaramay tariflarning deyarli barcha davlatlarga o‘rnatilganligi yaqin kelajakda  o‘zining salbiy ta’sirlari ko‘rsatmasdan qolmaydi. Ya’ni AQSh tomonidan o‘rnatilgan tariflar butun dunyoda, shu jumladan O‘zbekistonning asosiy hamkorlarida ham o‘sishning sekinlashishiga olib keladi. O‘sishning sekinlashishi esa tabiiyki, tovarlarga bo‘lgan talabni pasaytiradi.

«Xususan, o‘zi shundoq ham eksportimiz pasayishi davom etayotgan Xitoy, Turkiya, Qirg‘iziston, Tojikiston kabi hamkorimizga eksportimiz pasayishi yana tezlashishi yoki o‘sish boshlanishi orqaga surilishi mumkin.

Ammo noaniqliklar sharoitida asosiy eksport tovarimiz bo‘lgan oltinning narxi yangi tarixiy maksimumlarga yetishi kutilmoqda. Ya’ni boshqa tovarlar eksportidagi pasayish oltin eksporti bilan kompensatsiya qilishi mumkin. Bundan tashqari, AQSh katta iqtisodiyot bo‘lganligi sababli, AQSh tomonidan o‘rnatilgan boj global bozorda tovarlar narxini pasaytiradi. Bu esa o‘z navbatida importimizning arzonroq kirib kelishiga olib kelishi mumkin», – deydi itqisodchi.

U, shuningdek, bir jihatdan bu monetar siyosat, ya’ni inflyasiyani jilovlash uchun yaxshi shart-sharoitlarni yaratadi. Boshqa tomondan ichki ishlab chiqaruvchilarga kutilmagan raqobatni paydo qilishi ham mumkin.