Jamiyatimizdagi stereotiplar sabab ong ostimizda bir o‘y o‘rnashib qolgan. Qizlar karera masalasida nimadir reja qilsa turmushga chiqqungacha bo‘lgan davr mobaynida amalga oshirishi kerak. Turmushga chiqish masalasiga shaxsiy rivojlanishning eng so‘nggi bekati sifatida qaraydiganlar ham talaygina. Aslida esa, oila qurish, ona bo‘lish har bir ayoldan yangi bilimlarni o‘rganish, yanada rivojlanishni taqozo etadi.

Albatta, kelinlik vazifalari, ilk bor ona bo‘lish har qanday uddaburon qizni ham shoshirib qo‘yadi. Ammo o‘qib, ishlab yurgan odam uyda ro‘zg‘or ishlari bilan o‘ralashib qolishi uning ruhiyatiga salbiy ta’sir qila boshlaydi. Hamkasblar, dugonalarning o‘qish va ishdagi yutuqlarini ko‘rgani sari o‘zini ortda qolib ketayotgandek his etadi. Aslida esa, bu davr yangi bilimlar o‘rganib, rivojlanish uchun baza yig‘ishga eng maqbul vaqt.

Oila, farzand rivojlanish uchun to‘siq emas, aksincha yangi g‘oyalar manbai bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Misol uchun, bugungi kunda chaqaloqlarimiz uchun keng foydalanadigan, og‘irimizni yengil qilgan bolalar uchun bir martalik tagliklarni uy bekasi ixtiro qilgan.

Amerikalik uy bekasi Marion Donovan tagliklarni yuvishdan shunchalik charchaganki, bir kuni u tikuv mashinasida oddiygina dush pardasidan birinchi suv o‘tkazmaydigan taglikni tikkan! Ushbu muhim voqea 1947-yilda sodir bo‘lgan bo‘lsa, 1949-yilda Marion o‘z ixtirosi uchun 4 ta patent oladi. Bir necha yil o‘tgach, Marion bu ixtirosi uchun o‘zining birinchi million dollarini qo‘lga kiritadi. Keyinchalik bu ajoyib ayol yana 20 ga yaqin ixtiroga patent olgan. Bular asosan hayotni osonlashtiradigan narsalar edi.

Bu hali hammasi emas. O‘z karerasini turmushga chiqqandan so‘ng boshlagan ayollar siz o‘ylagandan ancha ko‘proq. Bugungi kunda uy bekalarining og‘irini yengil qilayotgan idish yuvish mashinasi ham ayol kishi tomonidan ixtiro qilinganini bilasizmi?

Amerikalik  Jozefina Kokrayn turmushga chiqqanidan so‘ng uylariga ko‘p mehmon kelishi va uning qimmatbaho chinnilarini yuvish vaqtida xizmatkorlar tez-tez sindirib qo‘yishlari sabab, idish yuvish mashinasini yaratish haqida o‘ylay boshlaydi.

U suv oqimlari va kirlangan idishlarni joyida ushlab turadigan idish-tovoqlardan foydalangan holda dizayn ishlab chiqadi. Ko‘p o‘tmay eri vafot etadi va u qarzga botib qoladi. Bu fojia sabab Kokrayn idish yuvish mashinasining muvaffaqiyatli modelini yaratish ustida qattiqroq ishlay boshlaydi.

1886 yilda u o‘z dizaynini patentlab ixtirosini «Kokrayn idish yuvish mashinasi» deb nomlaydi. Ko‘p o‘tmay o‘z kompaniyasiga asos soladi. Tez orada restoran va mehmonxonalar idish yuvish mashinasiga qiziqish bildiradi. 1893-yilda Kokrayn o‘z mashinasini Chikagodagi Jahon ko‘rgazmasida taqdim etadi va u yerda uning dizayni va chidamliligi uchun mukofotlanadi. Ajoyib-a! Bugungi kunda idish yuvish mashinasi xonadonimizdagi odatiy oshxona jihozlaridan biriga aylanib bormoqda.

Albatta, bu davrda ayol nimadir ixtiro qilish uchun kerakli bilimlarga ega bo‘lishi lozim. Marion tikishdan, Jozefina esa texnika ilmidan xabardor bo‘lmaganida bu ixtirolar qayoqda deysiz!? Agar ayol turmushga chiqqunga qadar bir hunarning boshini tutmagan, ilm olmagan bo‘lsa-chi, unda nima bo‘ladi? Farzandiga nimani o‘rgatadi? Bolalarining savollariga qanday javob beradi?  

Avvalo, yaxshi ona bo‘lish, farzandlarining hurmatini qozonishi uchun ham(onasini hamma ham yaxshi ko‘radi, ammo kamchilik, bilimli mukammal ayol sifatida tan oladi!) ayol bilimli bo‘lishi, o‘z ustida ishlashi, izlanishi lozim emasmi?

Yaqinda bir o‘quv markazining nomi e’tiborimni tortdi. Ya’ni Mohidil Abdullayevaninig «O‘qing, onalar» onlayn maktabi. Bolalar tarbiyasi bilan bo‘lib o‘zimga mos shug‘ullanadigan mashg‘ulot topishim haqida o‘ylab yurganim uchunmi nomining o‘ziyoq menga ilk motivatsiyani berdi. 

«Bu g‘oyani anchadan buyon o‘ylab yurgandim. Ona bo‘lganimdan keyin o‘qib-o‘rganish onalar uchun naqadar qiyin ekanligini yanada teranroq angladim. Bu faqat oilaviy sharoit yoki moddiy holatga bog‘liq emas. Ana shu jabhada ayollarga yordam bera olish, ularni daromad topishga hissa qo‘shish haqida o‘ylay boshladim. Shunday o‘quv markazi ochsam, onalar u yerga bolalar bilan kela olsa, bolasiga qarab turadigan maxsus xona bo‘lsa, ular hech narsani o‘ylamay ta’lim olsa deb orzu qilaman. Buni avvalo, onlayn shaklda boshladik. Onalarga kopiraytir, mobilografiya kabi zamonaviy kasblarni hamda tarjimonlik va ingliz tilini o‘rgatish niyatimiz ham bor. Birinchi qadamni turk tili onlayn kursidan boshladik», – deydi loyiha muallifi Mohidil Abdullayeva. 

Ushbu loyiha oktyabr oyida e’lon qilingan edi. Noyabrdan turk tili onlayn darslari boshlandi. Darslar bilan bir qatorda o‘quvchi onalarga motivatsiya berish uchun psixolog suhbati, turk tilini o‘rganib muvaffaqiyatga erishgan onalar bilan uchrashuvlar tashkil etildi.

Bu til kursi ko‘plab yosh va hatto yoshi ulug‘ onalarni o‘z atrofida to‘pladi. Birinchi oy darslar bepul o‘tildi. Onalar ham o‘qituvchilar Mohidil Abdullayeva va Umida Matkarimovaning ishonchini oqlash uchun ham yosh bola(lar!) ro‘zg‘or, kundalik yumushlarni tindirib(tinmasa ham) har kun 22.00 da onlayn darslarda ishtirok eta boshlashdi.

Kimningdir bolasi yig‘lab qolgan, kimniki uyg‘ongan, yana kimningdir bolasi dars tinglashga qo‘ymagan, xullas bu odatiy kurslardan ancha farqli edi.  O‘qishni davom ettirayotgan onalar avvalo o‘zi, irodasi, uyqusi bilan jang qildi va eng katta «jang» farzandlari bilan bo‘ldi. Ustozlar o‘quvchilar bilan birga farzandlarining injiqliklarini ko‘tarib, sabr bilan dars o‘tishdi.

Mart oyida bo‘lib o‘tgan turk tili sinovlarida «O‘qing, onalar» maktabini tamomlagan 11 nafar ona va bir nafar bo‘lg‘usi ota! ishtirok etishdi. Ularning barchasi B1 darajadan S1 darajagacha sertifikatga ega bo‘lishdi. Hech kimning mehnati besamar ketmadi.

«S1 darajadagi sertifikat olganimdan juda xursandman. Hali ham hayajondaman. Mohidil opaga va Umidaga kechalari uxlamasdan soat o‘n ikki birgacha sabr bilan dars o‘tganlari uchun rahmat. Bolajonlarimiz bilan ularni ko‘p asabiylashtirgan bo‘lsak kerak. Bolam uxlamayapti, keyin gapiraman, keyin o‘qiyman deb. Men ham o‘qituvchiman shuning uchun bunday o‘quvchilarga dars o‘tish qiyinligini bilaman. O‘qituvchilardan ham, bu loyihadan ham juda minnatdorman», – deydi saboqdoshlarimdan Xusnoraxon Abdurasulova.

Bu natija faqat loyiha tashkilotchilarining emas, barchamizning g‘alabamiz, yosh bolali onalar to‘xtab qolmasligi kerakligiga motivatsiya. «O‘qing, onalar» kelajagi bor loyiha ekanligining isboti!

Mana shu kursni tugatganimdan keyin mening o‘zimga bo‘lgan ishonchim yana bir pog‘ona o‘sdi. Bola bilan uyda o‘tirib yangi bilim olganimga o‘zimdan faxrlandim. Yaqinda sirdaryolik paxta dalasida chopiqqa chiqqan, paxta tergan oddiy, oliy ma’lumoti bo‘lmagan Xurshida ismli ayol haqida bir video ko‘rgandim. U shunday dedi: «Onam, biz 10 nafar qizga aka-ukalaring yo‘q o‘zlaringga ishoninglar, boqimanda bo‘lmanglar degan, 30 yoshida vafot etgan turmush o‘rtog‘im nomardga ishing tushmasin, yalinma deb vasiyat qilgan. Men «Ibrat farzandlari» ilovasi orqali onlayn til o‘rganib o‘quv markazi ochaman, keyinchalik shu markazga rahbar bo‘laman deb o‘ylamagandim, lekin buni uddaladim...»

Demak, bizda ham men yuqorida misol keltirgan Jozefina Kokrayn, Morion Donavondek qobiliyatga ega, kuchli va bilimli ayollar ko‘plab topiladi. Agar har bir ayol o‘qisa, izlansa nafaqat moddiy tomondan o‘sadi balki, atrofdagilarga ham ziyo, nur tarqatadi. Shuning uchun o‘qing onalar, farzandingiz uchun, o‘zingiz uchun, atrofdagi yaqinlaringizga kuch va bilim ulashish uchun ham o‘qing, o‘qing, o‘qing!!!

Charos Yoqubova, jurnalist